Bagaimana Kripto Dicipta? Penjelasan Lengkap

Mata wang kripto (cryptocurrency) semakin mendapat tempat dalam dunia kewangan digital, tetapi ramai masih keliru bagaimana sebenarnya kripto dicipta. Tidak seperti mata wang fiat yang dikeluarkan oleh bank pusat, kripto dihasilkan melalui proses yang bergantung pada teknologi blockchain, algoritma kriptografi, dan mekanisme konsensus yang kompleks. Artikel ini akan menerangkan secara terperinci bagaimana mata wang kripto seperti Bitcoin dan Ethereum dicipta, serta memperkenalkan konsep seperti perlombongan (mining), staking, ICO, airdrop dan pencetakan token (minting).

1. Apa Itu Mata Wang Kripto? (Ringkasan Pantas)

Mata wang kripto ialah bentuk wang digital yang menggunakan kriptografi untuk keselamatan dan beroperasi secara terdesentralisasi. Ia tidak dikawal oleh mana-mana entiti tunggal, sebaliknya berjalan atas teknologi blockchain, iaitu lejar digital yang diedarkan dan tidak boleh diubah.

Contoh paling popular ialah Bitcoin, tetapi terdapat beribu-ribu mata wang kripto lain seperti Ethereum, Cardano, Solana, Polkadot dan banyak lagi.

2. Peranan Blockchain dalam Penciptaan Kripto

Blockchain ialah teknologi asas bagi semua kripto. Ia berfungsi sebagai rekod transaksi awam yang dikongsi di seluruh rangkaian. Setiap ‘blok’ dalam rantaian mengandungi sekumpulan transaksi yang telah disahkan. Apabila blok baru ditambah ke dalam rantaian, kripto baru sering dicipta sebagai ganjaran kepada peserta yang menyumbang kepada keselamatan dan kestabilan rangkaian.

3. Kaedah Utama Penciptaan Kripto

Terdapat beberapa cara utama bagaimana mata wang kripto dicipta:

A. Perlombongan (Mining) – Mekanisme Proof of Work (PoW)

Perlombongan adalah kaedah tradisional untuk mencipta kripto, digunakan oleh mata wang seperti Bitcoin dan Litecoin. Ia menggunakan Proof of Work (PoW), iaitu sistem di mana pelombong menggunakan kuasa pemprosesan komputer untuk menyelesaikan teka-teki matematik yang kompleks.

Cara Ia Berfungsi:

Pelombong bersaing untuk menyelesaikan masalah matematik;
Pelombong pertama yang berjaya akan “membina” blok baharu;
Sebagai ganjaran, pelombong menerima mata wang kripto yang baru dicipta.

Kelebihan:

Sangat selamat dan terbukti berkesan;
Sukar untuk diserang (high security through decentralization).

Kekurangan:

Sangat tinggi penggunaan tenaga;
Kos perkakasan tinggi;
Skalabiliti rendah (transaksi lambat dan mahal semasa kesesakan rangkaian).

B. Staking – Mekanisme Proof of Stake (PoS)

PoS semakin menjadi pilihan moden kerana lebih cekap tenaga. Ethereum kini telah beralih kepada PoS melalui “The Merge”.

Cara Ia Berfungsi:

Pengguna “mengunci” sejumlah token sebagai cagaran (staking);
Rangkaian memilih validator (pengesah) secara rawak berdasarkan jumlah yang dicagarkan;
Validator memproses transaksi dan mencipta blok baharu, menerima ganjaran dalam bentuk kripto baharu.

Kelebihan:

Sangat cekap tenaga (99% lebih rendah daripada PoW);
Lebih mesra pengguna untuk penyertaan awam;
Kurang kebergantungan pada perkakasan.

Kekurangan:

Potensi “kaya semakin kaya” (wealth concentration);
Risiko pemusatan sekiranya validator besar mengawal rangkaian.

C. ICO (Initial Coin Offering) & Penciptaan Token

ICO ialah kaedah pembiayaan untuk projek blockchain baharu, di mana token digital dicipta dan dijual kepada pelabur.

Cara Ia Berfungsi:

Projek mengumumkan pelancaran token;
Pelabur membeli token dengan kripto lain (biasanya ETH atau BTC);
Token dicipta melalui kontrak pintar di blockchain seperti Ethereum (menggunakan standard seperti ERC-20).

Kelebihan:

Cara mudah untuk mengumpul dana;
Tidak memerlukan pembinaan blockchain baharu.

Kekurangan:

Banyak ICO palsu atau penipuan;
Kekurangan kawal selia boleh merugikan pelabur.

D. Airdrop (Pemberian Percuma Token)

Airdrop ialah pemberian token secara percuma kepada pengguna untuk tujuan pemasaran, promosi komuniti, atau sebagai ganjaran.

Cara Ia Berfungsi:

Projek mencipta token dan mengedarkannya kepada dompet yang layak;
Syarat kelayakan boleh merangkumi pegangan token tertentu, pendaftaran awal, atau interaksi dengan projek.

Kelebihan:

Meningkatkan kesedaran terhadap projek;
Tiada risiko kewangan kepada penerima.

Kekurangan:

Banyak token tidak bernilai tinggi;
Berpotensi mencemari pasaran dengan token tidak berkualiti.

E. Fork (Percabangan Blockchain)

Apabila peraturan protokol blockchain diubah, ia boleh menyebabkan pecahan kepada dua rantaian: asal dan baharu. Ini dipanggil Hard Fork.

Contoh:

Bitcoin Fork → Bitcoin Cash
Ethereum Fork → Ethereum Classic

Pemegang token pada rantai asal sering menerima token baharu pada rantai baru secara automatik.

4. Token vs Coin: Apa Bezanya?

Coin: Mata wang asli dengan blockchain tersendiri (cth: BTC, ETH);
Token: Mata wang digital yang dibina atas blockchain sedia ada (cth: USDT di Ethereum).

Token lebih mudah dicipta kerana hanya memerlukan kontrak pintar, tidak perlu membina infrastruktur blockchain baharu.

5. Minting (Pencetakan Token/NFT)

Minting merujuk kepada penciptaan aset digital baharu di atas blockchain. Dalam PoS atau NFT:

Pengesah “mint” blok dan menerima ganjaran;
Artis “mint” NFT sebagai rekod tetap atas rantaian (immutable).

6. Mekanisme Kawalan Bekalan dan Inflasi

Kebanyakan kripto mempunyai sistem kawalan bekalan:

Bitcoin: Had maksimum 21 juta;
Ethereum: Tiada had mutlak, tetapi pembakaran token membantu mengurangkan inflasi;
Token ICO: Dicipta semua pada awal, kemudian dilepaskan secara berkala.

Tujuannya ialah untuk mengekalkan kelangkaan dan nilai jangka panjang.

7. Aspek Perundangan dan Kawal Selia

Penciptaan kripto boleh jatuh di bawah bidang kuasa undang-undang sekuriti di sesetengah negara. Oleh itu, ICO dan projek baharu harus berwaspada terhadap peraturan, termasuk KYC/AML (Kenali Pelanggan Anda & Anti-Pengubahan Wang Haram).

Kesimpulan

Mata wang kripto dicipta melalui pelbagai kaedah bergantung kepada jenis dan tujuan teknologi yang digunakan. Sama ada melalui perlombongan, staking, ICO atau airdrop, proses ini mencerminkan kemajuan teknologi dan prinsip kewangan terdesentralisasi.

Memahami bagaimana kripto dicipta membolehkan pengguna membuat keputusan pelaburan yang lebih bijak dan menyertai ekosistem blockchain dengan lebih yakin.